Papağanlar yüksek
performans ve uzun mesafe uçucularıdır. Doğal olarak uçuş sırasında
vücudun oksijen ihtiyacına karşılık verecek, etkili bir solunum
sistemine ihtiyaç duyarlar. Hava değişimini sağlayan akciğerlere ilave
olarak , vücutlarında oksijen deposu olarak görev yapan hava keseleri
bulundururlar. Bu hava keseleri ve bir takım anatomik detaylar kuşun
uçabilecek kadar hafif olmasını sağlar.
Hava keselerinin büyük
önemde olmasının tek sebebi uçmalarına yardımcı olması değildir.
Sürekli olarak yeterince oksijen bulundururlar. Bu sebepten dolayı hava
keselerindeki bir hastalık hasta kuşun ölümüne sebep olabilecek ciddi
solunum güçlüklerine neden olabilir.
Ayrıca; hava
keselerinde bakterilerden dolayı iltihaplanma bu önemli organı tehdit
eden diğer bir ciddi hastalıktır. Hava keseleri kuşun içinde boşluklar
oluşturudğundan dolayı parazitlerin bulaşmasına mahkumdurlar(*) . 0,7mm
boylarıyla hava sömüren bakteri(Sternostoma tracheacolum) insan gözüyle
görünemez. Bu parazitler nemli koşullarda yaşadığından tedavi
başlamadıysa, soluk borusuna da yerleşir ve orada başarılı bir şekilde
çoğalır.
Uyarı
Birds Online’ da ki bir yazar bir papağan
türü olan “Australian psittacines” lere bulaşan ve hava keselerinde
yayılan parazitleri tanımlayamayan ve bu bulaşma olayını çok nadir
olarak nitelendiren evcil hayvan veterinerleri hakkında çok şeyler
duymuş. Bu kitap görüşü eskiden olsa doğru sayılabilirdi ama günümüzde
ne yazık ki değil. Son yıllarda Australian psittacines’ lerdeki bulaşma
sayısında üzücü bir artış kaydedilmiştir.
Belirtiler
Bulaşmanın
ilk aşamalarında kuşlar zekice ötmeyi keserler(*). Sonraları normalden
daha az ıslık çalarlar ve sonunda ses tamamen boğuk bir hal alır.
Enfeksiyonun ilerleyen safhalarında ciddi solunum zorlukları meydana
gelir bunlara büyük solunum güçlüğü ve kuyruk titremesi de dahil .
Özellikle geceleri ve efor harcadıkları sırada(mesela uçarken)
hırıltılı ve iniltili nefes alma sesleri kimi zaman astımatik ıslığa
dönüşebilir. (örneği dinleyin , hasta bir kuşa ait ses dosyası, wav
dosyası, 282 kb ).
Hastalıklı hayvanlar zor nefes aldıklarından
dolayı bazen dakikalarca öksürebilir. Bazı zamanlarda bu acı veren
parazitlerden kurtulmak için kuvvetlice öksürürler. Öksürme
hareketinden hemen sonra, kuşlar kafalarını sallarlar, bu onlara kursak
iltihabından dolayı acı çekiyor görüntüsü verir(kesik kursak). Hava
kesesi parazitlerinin yayılmasına rağmen balgam oluşumu gözlenmez.
Hastalığın son evresinde kuş nefes alamayacak kadar zayıf düşer, fiilen
boğularak acı içinde telef olur. Bulaşmadan sonra ilk belirtilerin
görülmesi aylar sonra olabilir. Buna rağmen yıllarca tek başına yaşamış
yalnız bir kuşunuz varsa, çok küçük bir bulaşmadan bile acı çekmesi
olasıdır. Herhangi bir durumda kuş veterinere götürülmelidir.
Taşınma
Hava
kesesi parazitleri birbirine yakın duran kuşların öksürmesiyle hava
yoluyla bulaşır. İçme suları diğer bir bulaşma yoludur. Eğer sürüden
bir kuş bu parazitlerin bulaşmasından dolayı rahatsızsa aynı içme
suyunu kullandıklarından dolayı bütün kuşlarınıza hastalık bulaşmış
gibi tedbir almanız önerilir. Tedavi sırasında tek bir kuşunuz bile
olsa içme suyunu dikkatlice temizlemeniz çok önemlidir. Çünkü ilaçlarla
tedaviye rağmen kuşunuz o sudan tekrar enfeksiyon kapabilir.
Tedavi
Tedavide
ele alınacak tek bir kural vardır: eğer veterinere götürmezseniz kuş
ölecektir! Parazitleri öldürmek için; veteriner kuşunuzun boyun ve
kürek kemiği arasına bir ilaç damlatacaktır. Bu ilaç kuşun içine
geçerek(!) parazitlere karşı bir zehir görevi görüp, onları yok eder.
Tedavi üç defa tekrarlanmalıdır; tedavinin birinci, beşinci ve
dokuzuncu günlerinde.tedavinin ilk uygulamasından sonra 24 saat içinde
genellikle bir iyileşme vardır. Avrupada çoğu durumda Ivomec isimli bir
madde kullanılır. Dünyanın farklı yerlerinde farklı maddeler de
kullanılabilir.
Başka Neler Yapılabilir ?
Kuşun
iyileşmesine yardımcı olacaksak; kuşun efor harcamaması hayati bir
gerekliliktir. Bu yüzden hava keselerindeki parazitlerden tamamen
kurtulana kadar uçmasını engellemeyisiniz. Kuşunuzun soluk alma hızının
tutarlı olması oksijen alıp vermeyi kolaylaştırır.
Eğer kuş çok
zayıfsa onu sıcak bir terapiyle rahatlatmalısınız( bilgi için tıklayın
warmth therapy). Kuşun kızılötesi ışığa tepkisini inceleyin. Eğer ona
yararlıysa günde birkaç saat yakınlarına bir lamba kurun. Fakat mutlaka
gözetiminiz altında yapın bunu çünkü yanık riski olabilir!
Veterinerinize
kuşunuzun soluk alıp vermesini kolaylaştırmak için buhar banyosu
yaptırmanızın bir zararı olup olmadığını sorun. Eğer izin verirse
önerilen yöntem şudur. Bir leğene sıcak su koyun ve bunu kafesin yanına
koyun(kafesin kapısını kapalı tutun), kafesin ve leğenin üstüne büyük
bir havlu koyarak kuşunuzun bu buharı solumasını sağlayın.
