Kuşlar yumurtaların
üzerine yatarak (kuluçka) ürerler. Sadece dişi kuşlar bu özelliğe
sahiptirler ve bu tür sağlık sorunları bu dönemde dişilerde görülür.
Yumurta, dişi kuşun içinde oluşmaya başladıktan sonra, oviduct adı
verilen, yumurtayı rahime taşıyan kanala girer.Bu kanal sadece kuluçka
özelliğine sahip hayvanlarda bulunmaktadır.Yumurta cloaca adı verilen
dışkılığa ulaştığı zaman, basınçla dışarıya çıkartılmak
zorundadır.Yumurtanın dışarıya çıkması, dişi kuş için oldukça zorlayıcı
ve yorucu bir işlem olmasına rağmen, az bir zaman sonra dişi kuş
kendine gelir. Bununla birlikte, bazen negatif etkenler dişi kuşun
bedeninde ciddi problemler oluşturabilmektedir ve yumurta dişi kuşun
içinde kalabilir. Dişi kuş, yumurtanın üzerine yatamaz hale gelir ve
gittikçe zayıflar, güçsüzleşir.
Bazı durumlarda oviduct adı verilen
kanalın mukozası yumurtaya yapışır ve dişi kuş dışarı çıkarmak için
basınç uyguladıkça yumurta dışarı doğru kayar. Bunun olumsuz etkeni
ise, yumurta ile birlikte dişinin,dışarıda çok çabuk kuruyan, çok
hassas ve enfeksiyonlara açık olan rahim kanalının bir parçasının da
dışarı çıkmasıdır.İki durumda da dişinin hayatı söz konusudur ve acil
tedavisi gerekir.
Bu bölümde dişiye nasıl yardım edilceğini açıklayacağım.
Yumurta Tıkanması
Kaç
yaşında olduğunun ya da tecrübeli olup olmamasının yumurta tıkanmasında
bir önemi yoktur. Hangi dişide yumurta tıkanması olup olmayacağını
bilmek neredeyse imkansızdır. Bazı bilir kişiler yeni yumurtlamış genç
veya kilolu olan yaşlı dişilerin yumurta tıkanmasına maruz
kalabileceğini söylüyor.
Fakat ben farklı faktörlerin de bu
durumu yarattığını tecrübeledim. Yumurta tıkanmasının ilk
semptomlarının erken teşhiste anlaşılması çok kolay değildir ve
spesifik özellikleri yoktur. Yorgunluk uçmak istememe, yavaş hareketler
yumurta tıkanması yaşayan kuşun belirtileridir.
Dişinin duruşu
ve hali daha farklı ve alışılmadıkdır, kuyruğunu alçakta tutar, ve bazı
dişiler kanatlarını bile düşürebilirler. Tüyleri kabarıktır ve kısa
kısa nefes alıp vermektedir. Zaman zaman yumurtayı dışarı çıkarmak için
zorlarlar ve ne kadar yorulduklarını siz de görebilirsiniz. İştahını
kaybeder ve eşinin verdiği yemleri de reddeder.
Zamanla çok
güçsüzleşir, ayakta duramaz hale gelir.Bu yüzden acı çekerek gözleri
kapalı halde yerde yatar. Lütfen unutmayalım bu durum hayati bir
meseledir.
Durumun diğer faktörleri arasında, dişinin kronik
veya ciddi bir hastalığı olması, rahimin enfeksiyon kapmış olası,
yumurtanın çok büyük olması da vardır.
Yumurta tıkanması
oluşmasındaki riskler ise; yanlış beslenme ( kalsiyum eksikliği),
sürünün içinde bulunma stresi, kavrama ayarının fazla olması( ilk çıkan
yumurta diğer yumurtalara göre daha kalın kabukludur, ince kabuklular
çabuk kırılabilir).
Bazı durumlarda da ilk yumurta yeterince hızlı dışarı atılmadığı için, rahimde bulunan bir sonraki gelen yumurtaya yapışabilir.
Gördüğünüz gibi burada 2 yumurta bulunuyor, yukarı taraftaki yani ikinci yumurta sakattır.
Veteriner
hekim cerrahi bir müdahaleyle dişinin hayatını kurtarmıştır. Böyle bir
operasyon olmaması durumunda 24 saat içerisinde dişi hayatını
kaybedecekti.
Yumurta tıkanmasına uğrayan dişinin herhangi bir
sebep olmadan dışkılama bölümündeki tüyleri kopardığına şahit
olabilirsiniz. Bu şekilde dişiler kendi acılarını ve umutsuzluklarını
bir şekilde gidermeye çalışırlar.Daha fazla yoruldukça başlarını
kaldıramayacak hale gelirler.Nefes alamaz ve kanatlarını düşürürler.12
saat içerisinde de ölüme mahkum kalabilirler.
LÜTFEN YUMURTA TIKANMASI YAŞADIĞINI DÜŞÜNDÜĞÜNÜZ KUŞUNUZU ACİL OLARAK BİR VETERİNERE GÖTÜRÜN, AKSİ TAKDİRDE ÖLEBİLİR.
Bir
gece yarısı, resmi tatil ya da haftasonu olsa bile, veteriner
bulamasanız dahi bir hayvan hastanesine götürmelisiniz. Unutmayın ki
yumurta tıkanmasından kuşunuzun ölümü en acımasızı ve en zalimidir.
Hiç
kimsenin tahmin bile edemeyeceği bir acı çeker. İnsanlığı ve kalbi olan
her kişi, bu yardımı yapmalıdır. Yol boyunca sıcak tutmalısınız, hasta
olan kuşunuz çok üşümektedir.
Yukarıdaki resimde adı Maxi olan
dişi kuş, sizinde gördüğünüz gibi yumurta tıkanması problemi yaşıyor.
Dışkılama bölümü kıpkırmızı ve oldukça genişlemiş. Sahibi elinden gelen
herşeyi yapmasına rağmen, zavallı kuş ölmüştür. Veteriner hekim ona
yardım edememiştir çünkü zamanında yumurtayı dışarı çıkaramamıştır.
Soldaki
resimde yumurta tıkanması sonucu kanaması olan ve tüylerini kendi yolan
bir kuşun dışkılama bölümünü görmektesiniz.Veteriner hekim yumurtayı
almıştır ve bir kaç saat içinde dişi düzelecektir.
Böyle bir
durumla karşılaştığınızda yumurtayı kırmadan hafif bir masaj
yapabilirsiniz.Bazen bu işe yaramayabilir ve cerrahi bir müdahale
gerekebilir. Yumurtanın kırılması rahimdeki mukozanın zarar görmesine
neden olabilir. SAKIN YUMURTAYA BASINÇ UYGULAYARAK ÇIKARMAYA
ÇALIŞMAYIN. Durmayan kanamalar ve hatta kan zehirlenmesi bile
gerçekleşebilir.
Kuşunuz iyileştikten sonra normal hayatına geri
döner ve üremeye devam eder. Yine de herhangi bir enfeksiyon ya da
zarar görmüş olmasını önlemek amacıyla veterinere göstermenizde fayda
vardır.
Bir kaç hafta veya bir kaç ayda kuşunuz eski haline geri dönecektir.
Yumurtayı Rahime Bağlayan Kanalın Sarkması
Rahmin
enfeksiyonlu olması, yumurtanın çok büyük olması veya yumurtanın
pürüzsüz olmaması nedeniyle oluşabilir. Yumurta dışarı atılma sırasında
rahmin mukozasının yapışması durumunda , rahim kanalı sarkar ve yumurta
dışarı çıksa bile dişi yumurtadan kurtulamaz. Bir süre sonra mukoza
kurur ve kopar.
Kan zehirlenmesi gibi bir çok problem ortaya
çıkabilir hatta durmaksızın kanamadan dolayı dişi ölebilir. Diğer sorun
ise dişi kendini kurtarmaya çalışırken mukozayı yırtabilir veya zarar
verebilir.Tedavi edilmeyen kuşlar gün geçtikçe güçsüzleşir.
Dişiyi
kurtarmanın tek yolu yine cerrahi bir müdahaledir. Hatta bazı
müdahalelerde bile veterinerler dişileri kurtaramamıştır. Dişinin eşi,
kanamalı bölgeyi ısırmaya başlarsa 'cannibalism' adı verilen bu durumda
erkeği de kaybedebilirsiniz.
