Muhabbet Kuşu Hastalıkları
Chlamydiosis
veya papağan ateşi olarak da bilinen Psittakoz; kuşlar, insanlar ve
diğer hayvanlarda görülen ve Chlamydia Psittaci bakterileri tarafından
neden olunan bir hastalıktır.
Bulgular
Bulgular,bulaşmış
olan kuşun bağışık sistemin durumuna, türüne, yaşına ve aynı anda
oluşan diğer hastalıkların yarattığı gerilime bağlıdır. Psittakozun
hafif belirtileri çok az bulgu göstereceğinden fark edilmeyebilir.
Alternatif olarak, çok hafif solunum bulguları ve ishal belirlenebilir.
Kuşlarda:
Bazı
kuş türleri, diğerlerine göre bu hastalığa karşı daha hassastır, bunlar
cockatieller, muhabbetkuşları ve lovebirdlerdir. Bazıları yalnızca
taşıyıcı olup hastalığın herhangi bir bulgusunu göstermezler, ama
onlar, diğer kuşlara veya insanlara bakterileri geçirebilirler. Bulaşan
kuşlar, bağışıklık sistemleri herhangi bir nedenden zayıflayıncaya
kadar bulgu göstermeyebilirler, bu nedenlerden biri de stres
yaşamalarıdır.
Tipik ağır bulgular, aşağıdakilerden birini içerebilir:
Ağır olaylarda, etkilenmiş olan kuş bulaşmanın hemen sonrasında aniden hastalanır.
Solunum problemleri: Sinüs enfeksiyonu, nefes zorluğu, sık sık nefes alma, sesli nefes alma veya burun akıntısı
Genel sağlık durumu: Göz akıntısı veya şişmesi, uyuşukluk, tüylerin kabartılması, iştahsızlık, kilo kaybı, güçsüzlük
Sindirim sistemi: Sıvı kaybı, poliüri (aşırı idrar), ishal veya sarımsı, grimsi veya açık yeşil renkli ürat
İnsanlarda:
Gribe
benzer belirtiler, uyuşukluk, ateş, göğüs acıları, kuru öksürük, baş
ağrıları. Gripten farklı olarak, boğaz ağrısı, burun akması ve aşırı
miktarda sümük görülmeyebilir.
Kronik bulgular
Kronik
olayları teşhis etmek daha zordur. Eğer tedavi edilmemişse, o, ağır
zatürree ve solunum yolu hastalıkları şeklindeki sağlık problemlerine
yol açabilir. Bazı hastalığa yakalanmış kuşlar ise belirti göstermezler.
Titreme ve / veya çırpınma hareketleri
Olağandışı
baş pozisyonları: Opisthotonos ( başın üstü kısmını etkileyen nörolojik
hastalıkda, kafa arkaya düşerek geriye kadar eğilir)
Bacaklarda kısmi veya tam felç
Bulaşma
Chlamydophila
psittaci, dışkı ile ve bulaşmış kuşların burun salgıları ile dışarı
atılır. Hastalık, genellikle, bir kuşun veya bir kişinin, kurumuş
dışkılardan hava yolu ile yayılan veya bulaşmış kuşların solunum
sistemi yolu ile uçuşan organizmaları soluması ile oluşur. Etlilenmenin
diğer yolları, ağız-gaga teması, bulaşan kuşların tüy ve dokularını
tutmaktır. Hatta kısa süreli maruz kalmalar da bulgusal hastalığa yol
açabilir. Bazı bulaşmış kuşlar, sağlıklı gözükebilir ve aralıklarla
organizmayı salgılayabilir. Organizmaların atımı; yer değişikliği,
taşınma, kalabalık ortamda tutulma, soğukta kalma, üretim gibi stres
faktörleri tarafından aktif hale gelebilir. Yüksek risk; aşırı
kalabalık ortamda bulunan, üretim salmalarında olan, petshoplarda
tutulan kuşlarda oluşabileceği gibi özellikle bu ortamlara uygun
karantina prosedürleri uygulanmadan eklenecek yeni kuşlar tarafından da
oluşturulabilir.
Organizma, çevresel olarak kararsızdır ama eğer
organik enkaz (döküntü, dışkı vb.) tarafından korunuyorsa birkaç ay
boyunca bulaşıcı niteliğini koruyabilir.
Papağanlar,
cockatieller ve amazonlar özellikle hassas görünmektedirler bu konuda.
Strese giren genç kuşlar ve diğerleri de (yeni bir eve gelen, hasta
olan, yetersiz bir diyetle beslenen) aynı zamanda bu hastalık için
başlıca hedefler olarak görülmektedirler.
Chlamydia, taşıyıcı
form olarak da görülebilir; etkilenmiş kuş davranışlarında ve sağlık
durumunda normal olabilir ama bakterileri dökmektedir ve ev halkı veya
kafesteki diğer kuşlara bulaştırabilir. Bu, psittakozun taşıyıcıları
olarak adı çıkmış, bir şöhrete sahip olan cockatiellerde özellikle
belirlenen bir gerçektir, birçoğu sağlıklı gözükmekte veya çok az
hastalık belirtileri vermektedirler.
Psittakozdan kurtulan kuşlar, aralıklarla en azından birkaç ay boyunca hatta daha uzun süre dışkısında organizma dökebilir.
Bazı
görüşlere göre taşıyıcılar, yaşam boyu böyle kalabilir ama her zaman
diğer kuşlar için bir tehlike oluşturmayabilir. Hatta etkilendiği
bilinmeyen bir kuşta, on yıllık bir dönemden sonra açık psittakoz
durumu belirgin duruma geçmiş, bu süre içinde diğer kuşlarda da
herhangi bir hastalık gözlemlenmemiştir. Sağlıklı ebeveynlerin aniden
ve açıklanamaz şekilde (yuvada veya salmada) ölümleri ile gizli
psittakozun varlığı anlaşılmıştır.
Teşhis
Kuşlar:
Bu
hastalığa yakalandığından şüphelenilen kuşlarda, olması gereken kan
profilinin belirlenmesi için beyaz kan hücresi sayımı yapılmalıdır.
Yüksek bir beyaz kan hücresi sayımı ve karaciğer hasarını gösteren
karaciğer enzimlerindeki yükselme chlamydia hastalığını işaret
edebilir. Aynı zamanda, özellikle chlamydia organizmasının varlığını
belirleyen veya bakteriye karşı oluşan ve etkilenmeyi belirleyen
antikorları gösteren için birkaç başka kan testi daha vardır. Pozitif
bir test genellikle kesindir ve güncel hastalığı veya yeni olmuş
etkilenmeyi gösterir ancak gene de, negatif bir test her zaman kuşun
hastalıktan uzak olduğunu ifade etmez ve ek olarak diğer testler
uygulanarak kuşun sağlığı garanti edilmelidir.
Kuşun fiziksel hali de hastalığın teşhisinde önemli bir rol oynayacaktır.
İnsanlar:
İnsanlarda
psittakozun teşhisi, C. psittacinin izolasyonu veya seroloji (belirli
bir mikroorganizmaya karşı üretilmiş antikorların varlığını saptayan
tıbbi kan testi) ile yapılabilir. Serolojik testler, tamamlayıcı
fiksasyonu (doku ve hücrelerin mikroskopla incelenmesinde hücre
içeriğinin bozulmasını önlemek, hücreyi boyamak için hazırlamak, içerik
kaybını önlemek için yapılan işlemler) veya immünofluoresan testlerini
kapsar. Yine de, antibiyotiklerle tedavi edilen bireyler antikor
geliştirmeyebilirler.
Hastalığın seyri ve tedavi:
Tedavinin
sonucu; bireysel olarak kuşun türüne, yaşına, bağışıklık durumuna,
tedaviden önceki hastalığın süresine ve tabii ki bulaşmışlığın
yarattığı gerilime, tedavi yöntemine ve tedaviye yanıt verme durumuna
bağlıdır. Genelde, erken teşhis edilerek tedaviye başlanmasıyla daha
iyi sonuçlar elde edilebilir.
Tedavi, genellikle antibiyotikler
ile yapılır, bunlar Tetrasiklin veya Doksisiklin'dir, bazı yeni ilaçlar
da etkilidir. Tedavi süresi, 45 gündür. Bu dönemde, antibiyotiğin
alımını, emilimini etkilediği için tüm kalsiyum kaynakları ortadan
kaldırılır. Tek kuşların tedavisi, günlük iki kez bir doz sıvı
antibiyotik verilerek veya on günde bir enjeksiyon ile yapılır.
Kuşların tutulamadığı sürülerde veya ayrı ayrı tedavi edilmesi gereken
çok fazla kuş olduğunda ilaçlı yiyecek veya su verilebilir.
Klortetrasiklin (CTC) katkılı yiyecek, tek gıda kaynağı olabilir.
Muhabbet kuşları, kanaryalar ve ispinozlar gibi küçük kuşlar isteyerek,
ilaçlı besin ve tohumları tüketebilir. Daha büyük kuşlar çoğunlukla, bu
yiyeceği isteyerek kabul etmezler. Hasta kuşlar, yemeyebilirler ve
böylece herhangi bir ilaçla tedavi uygulanamayacaktır. Eğer tohum
şeklindeki yemler, yeterince tüketilmezse, yetersiz antibiyotiksel kan
düzeyleri oluşur, chlamydia tedavisinin başarısızlığı ve devam edilen
bakteri atımlarıyla sonuçlanır. Ayrıca, bakterilerin yüksek ölçüde
bulaşmaya yol açan doğalarından ötürü, yalnızca hasta olanların değil
kafes veya salmadaki bütün kuşların tedavisi şarttır.
Kontrol
Sürü
halinde kuş yetiştiriciliği yüksek standartı önemlidir. Toz
bulutlarından kaçınılmalı, organizma karşı iyi havalandırma yapılmalı
ve organizma için süzücü bölmeler konulmalıdır.
Karantina: Bütün
hasta kuşlar ayrı tutulmalıdır. Hasta kuşların insanlarla temasları
mutlaka minimum düzeyde tutulmalıdır. Katı karantina teknikleri
uygulanmalıdır.
Çevre temizliği: Kafes ve salmalar ile çevre ve
malzemeler tam olarak temizlenir ve dezenfekte edilir. Kuaterner
amonyum dezenfektanlarının bakterilere karşı çok etkili olduğu
kanıtlanmıştır. (A-33, Barquat, Cetylcide, Floquat, Hitor, Merquat,
omega, Parvosol, Quintacide, Roccal, Zefiran gibi). Kafesteki ve
ortamdaki tüy tozlarının dolaşımını minimuma indirgeyecek biçimde
engelleyin.
Test etme: İshal, ağırlık kaybı veya solunum
problemleri gibi bulguları gözlemleyerek kuşları test etmek bu
hastalığın tedavi sürecinde gereklidir.
Tedavi: Veteriner hekim, 45 gün boyunca Doksisiklin veya uygun gördüğü başka bir ilaç ile hasta kuşları tedavi edebilir.
İnsan
hastalığı: İnsanlarda herhangi bir grip benzeri bulgu, acilen bir
doktor tarafından dikkatle inceleme gerektirebilir. Tıbbi personel;
psittakoz şüphesi veya tedavisi hakkında uyarılmalıdır. İnsanlardaki
psittakoz tedavi edilebilir ama uygun bir tedavi yöntemi kullanılmadığı
takdirde ciddi problemler gelişebilir.
