Aşırı havlama uykusuz gecelere, sinirli komşulara, hatta mahkemelere kadar sizi uğraştırabilecek, köpeklerde çok sık görülen bir davranış bozukluğudur.
Havlayan köpekler terk edilme, kötü muamele ve euthanasia riski altındadırlar.
Çoğu havlayan köpekler bunu bir anormal davranış olarak sergilememektedir. Daha çok çevresel bir etkiye tepki ya da herhangi bir uyarıma karşı alarm vermek adına havlamaktadırlar.
Bazı ırklar daha çok havlarlar.
Havlama çoğunlukla ağlama ve uluma şeklinde olabilir.
Havlama bir semptomdur (belirti). Tedavide başarılı olmak için asıl neden ortaya çıkarılmalıdır.
Köpeklerin aşırı havlamasının birçok nedeni vardır. Bunlardan bazıları:
Ayrılık bunalımı: Sahiplerinden ayrıldıkları zaman bunalım yaşayan köpekler aşırı havlarlar. Havlama sahibinin ayrılışıyla veya ondan kısa süre sonra başlar ve sürekli veya aralıklı olarak birkaç saat devam eder. Bu tip havlama sadece sahibinin yokluğunda görülür.
Bir uyarıma tepki: Bazı köpekler çevreden gelen heyecan verici herhangi bir uyarıma karşı havlarlar. Bu alışık olmadıkları seslere yada serbest dolaşan kedi, köpeklere karşı olabilir. Bu tür havlamalar sizi durumdan haberdar etmek için, koruyucu veya korku belirtisi olarak değerlendirilebilir. Bu tip havlamalar uyarım devam ettiği sürece sürer, sahibinin yokluğu veya varlığıyla ilgili olmaksızın, uyarım bitince biter.
İlgi bekleme: Birçok köpek havladığı zaman sahibinden ödül alır veya ilgi görür. Sahibinden bunları beklediği zaman veya başka şeyler istediği zaman da havlar. Bu tür havlamalar zıplama vb. diğer vücut hareketleriyle beraber görülebilir.
Oyun: Havlama oyunun bir parçası olabilir ve insanlara, başka hayvanlara veya oyuncaklara yönelik olabilir. Örneğin köpek topunu sahibine getirir ve havlar. Havladığı zaman sahibinin topu atacağını öğrenmiştir. Sahibi de havlamayı durdurmak için topu fırlatır.
Tıbbi problemler: Yaşlı, sağır hayvanlar, beyninde hastalık olanlar veya ağrısı olan köpekler aşırı havlayabilirler.
Veteriner Bakımı
Tam bir fiziksel muayene yapılması tanı açısından büyük önem taşımaktadır. Havlama tıbbi bir sorundan kaynaklanıyorsa kan testleri de gerekebilir. İlaç tedavisi de tedavinin bir parçası olabilmektedir.
Ülkemizde henüz bulunmayan, ancak eksikliği kuvvetle hissedilen veteriner davranış bilimcilerle konsültasyon da bu sorunun ne tür kaynaklı olduğunun tespitinde büyük önem taşımaktadır. Bu hekim köpeğinizin davranışları hakkında size birçok detaylı soru yönelterek sorunun nedenini bulmaya çalışacaktır. Bu birkaç saat sürebilir. Hangi durumlarda köpeğiniz havlıyor, havlamasına neden olan sesler, havlama süresi, havlamasının durmasına neler sebep oluyor, havlarken köpeğiniz nasıl bir hal alıyor gibi sorulara cevap vermeniz gerekecektir.
Video ve ses kaydı, havlama siz evde yokken oluyorsa işe yarayabilir.
Tedavi
Tedavi havlamanın nedenine yöneliktir ve şunları içerebilir:
Uyaran etkinin giderilmesi: Bu davranış sorunlarının giderilmesinde sık kullanılan bir tekniktir. Davranışı değiştirmek zor ve zaman alıcı olabilir. Bunu yerine bu davranışa neden olan etkiyi ortadan kaldırmak, önlemek bazen daha kolay olabilmektedir. Ayrılık bunalımı yaşayan, bir uyarıma tepki olarak havlayan köpeklerde bu teknik kullanılabilir. Bu, köpeğinizi evde yalnız bırakmamanızı veya birinin yanına bırakmanızı, evin içinde tutmanızı, kapıya yaklaşmasını ve/veya pencereden dışarıyı görmesini engellemenizi gerektirebilir. Bu teknik havlamanın nedenine yöneliktir. Bu davranışı değiştirmez. Bu uyarımlarla karşılaştığında veya yalnız kaldığında köpeğiniz tekrar havlayacaktır.
Bu davranışı giderme: Bu teknik köpeğiniz havladığı zaman duymazdan gelmekten ibarettir ve köpeğiniz ilgi istediğinde havlıyorsa önerilmektedir. Ancak bu durumda havlama önceleri daha da artacaktır, ta ki köpeğiniz havlamanın bir çözüm olmadığını öğrenene dek. Bu durumdan köpeğin sahibi ve komşular haberdar olmalıdırlar. Ona ilgi göstermekten, onunla konuşmaktan, göz temasında bulunmaktan kaçının. Eğer yılıp havlamasına cevap verirseniz, köpeğinize istediğini elde etmek için bir dahaki sefere daha uzun havlaması gerektiğini öğretmiş olursunuz. Oyun sırasında aşırı havlama oluyorsa, havlama başladığı an oyuna son verilmelidir.
Cezalandırma: Hayvan sahipleri tarafından en sık başvurulan tekniktir. Ancak bazı köpeklere uygun olmayabilir ve başarılı sonuçlar vermeyebilir. Endişeli, ürkek hayvanlarda cezalandırma bazen durumu daha da kötüye götürebilir. Cezalandırma, havlamayla aktive olan tasmalar, su spreyleri, yüksek ses (havalı kornalar, jeton doldurulmuş teneke kutular vb.) kullanılarak uygulanabilir. Cezanın etkili olabilmesi için havlama olayının hemen ardından veya bitmeden hemen uygulanması gerekir. Bağırmak genellikle etkili olmamaktadır. Havlamayla aktive olan tasmalar (bu tasmalar çeşitlidir örn. elektrik şoku verenler vb.) bu iş için kullanılan tek teknik olmamalıdır ve deneyimli birinin kontrolünde kullanılmalıdır.
İlgisini başka noktaya çekme ve hassasiyetini azaltma (counter conditioning and desensitization): Bu iki teknik genellikle köpeğin bir uyarıya verdiği tepkiyi değiştirmek için bir arada kullanılır. Counter conditioning köpeğinize, uyarana karşı başka bir davranış biçimiyle cevap vermeyi öğretmeyi, desensitization (hassasiyeti azaltma) ise uyaranın zayıf şiddetli olarak uygulanması ve sonra şiddetin gittikçe arttırılmasını içermektedir.örneğin köpeğinizle yürürken başka köpeklere havlıyorsa bu teknikleri kullanabilirsiniz. Örneğin köpeğinize bir ödül vererek diğer köpeğe değil de size odaklanmasını sağlayabilirsiniz. Çalışmalarınıza köpeğinizin tanıdığı bir köpekle, aralarında uzak mesafe varken başlayın daha sonra bu mesafeyi giderek azaltın. Sonraları köpeğinizin tanımadığı köpeklerle deneyin.
Pozitif destek: Köpeğinizi, bir uyaranla karşılaşıp havlamadığı anlarda överek sevin veya ödüllendirin. Bu da havlamayı kontrol etmenin etkin bir yoludur. Ayrıca bu tekniği " sus" komutuna alıştırırken de kullanmalısınız.
Hastalığın tıbbi tedavisi: Havlama bir ağrıya bağlı olabilir. Nedeni bulunup ortadan kaldırılmalıdır.
Terapötik ilaçlar: Tıbbi rahatsızlığı olan veya bazı davranış bozuklukları olanlar bu tedaviye ihtiyaç duyabilirler.
Cerrahi işlem (debarking): Birçok veteriner bunu uygulamamaktadır. Bu işlem vocal cord denilen ses tellerinin alınmasından ibarettir. Bu operasyondan sonra birçok köpek acı şekilde havlamaktadır ve bu işlemin etkinliği de değişmektedir. Ayrıca bütün cerrahi işlemlerde olduğu gibi anestezi riski, ağrı, enfeksiyon riski de düşünülmelidir. Diğer alternatiflere öncelik verilmelidir.
Evde Bakım
Havlamanın birçok nedeni olmasına rağmen, tedavi spesifik nedene yönelik olmalıdır. Tedavi planında veteriner hekim size yardımcı olabilir.
Yardım alana kadar köpeğinizin uyaranla karşılaşmamasına özen gösterin. Bunu, köpeğinizi dışarı çıkartmayarak, pencerelerden uzak tutarak, pencereleri kapalı tutarak (ses daha az gelsin diye), köpeğinizi birinin yanına bırakarak (yalnız bırakmayarak) yapabilirsiniz.
Havlama tasmaları profesyonel birinin kontrolünde kullanılmalıdır. Bunların da aşırı kullanımı havlamayı daha kötü bir duruma sokabilir.
Eğer köpeğiniz siz evde yokken havlıyorsa ses veya video kaydı almak tanı ve tedavi planı açısından yardımcı olabilir
