Muhabbet Kuşu Hastalıkları
Kuşlarda felç,
genel olarak çok nadirdir. Çoğu kez yaşlı muhabbet kuşları, cockatiel
cinsi papağanlar ile cennet papağanları bu sağlık probleminden
etkilenir. Açıkçası, genç bir kuşun bu hastalığa yakalanması pek olası
değildir.
Beyin felci nedir ?
Kabaca basitleştirilen bir
şekilde açıklarsak, beyne yerleşmiş küçücük kan pıhtılarının felce
neden olmasıdır. Beynin hangi alanının hasar gördüğüne bağlı olarak
etkiler de farklı olabilir.
Böyle kan pıhtıları, beynin
etkilenen kısmında/kısımlarında oksijen eksikliğine yol açar veya hatta
tamamen kan dolaşımını engeller. Hücreler hemen ölür ve beyinde ağır
sinirkası rahatsızlıkları veya felçler gibi farklı bulgularla
gözlemlenen ağır hasarlara yol açar. Eğer etkilenmiş beyin bölgesi,
kuşun yaşamını engelleyecek kadar büyükse, inme, birkaç saniye içinde
ölüme yol açar.
Belirtiler
Beyin kanamaları / felç, en çok
geceleri, kuş durgun , sakinken hatta uykuda iken gerçekleşir. Yukarda
bahsedilen felç ve kalpkası bozuklukları bulguları herhangi bir uyarı
olmadan, saniyeler içinde belirir ve kuş artık bir dal veya salıncakta
tüneyemez. Kuşların çoğu tüneklerinden düşmeleri nedeniyle panik yaşar
ve uçmayı denediklerinde bu girişimi pek çok durumda felce bağlı olarak
gerçekleştiremezler. Pek çok etkilenmiş kuş, kendisine ne olduğunu
anlayamadığından yüksek sesle çığlık atar.
Beyin felcinin en sık
bulgusu, vücudun bir kısmının , tamamen tutmamasıdır. Bu, ayak
parmakları, ayak, bacak, ve hatta kanatlarının felç olmasıdır. Bu
kolayca açıklanabilir: Genellikle beynin bir lobu oksijen
yetersizliğinden etkilenir ve vücudun diğer tarafı bu darbe nedeniyle
felç olur. Birçok kuş kör olur ama genelde tek göz etkilenir (vücudun
tutmayan tarafındaki). Kuş, tünekten düştükten sonra yerde yatar ve
zorlukla hareket eder. Hayvan yönünü kaybetmiş görünür ve birçok kuş
paniğe kapılır. Bir muhabbet kuşunu, felç meydana geldikten sonra
sakinleştirmek kuş sahibi için çok zordur.
Olaydan sonraki ilk
günlerde, kuşların çoğu, sahibi özel bakım uygulanması için hemen
hayvan hastanesine götürmezse iştah kaybı yüzünden açlıktan ölebilir.
Beyin felcini tanılama
Kuşunuzun
felç olduğunu düşündüğünüz takdirde, mümkün olduğu kadar çabuk (hatta
gece) veteriner hekime veya hayvan hastanesine götürmek zorundasınız.
Genelde, hekim felç olup olmadığını belirleyecektir. Bulgular ortaya
çıktığında acele etmek, tıbbi belirlemenin yapılabilmesi ve tedaviye
başlanabilmesi açısından daha önemlidir.
Tedavi
Almanya'da
yaşayan yazarımıza göre: Veterinerlerin, muhabbet kuşları ve diğer
evcil kuşları, kortizonla, "beyin kompozesi” denilen bitki bazlı bir
ilaçla ve yüksek dozda B vitamin kompleksinin enjeksiyonu ile tedavi
ettiklerini belirtir. Genelde bir veya iki gün sonra, ikinci bir
enjeksiyon yapılır ve B vitamini kompleksi içme suyuna eklenir. Bir
felçten sonra kuşun dinlenmesi için ılık, sakin ve sessiz bir ortam
sağlanmalıdır.
Tedaviden iyi sonuç alındığı takdirde , kuş, bir
hafta içinde hayati tehlikeyi atlatmış olacaktır. Eğer ilaçlar bir
hafta sonra hala hiçbir etki göstermemişse felcin neden olduğu beyin
hasarlarının, tedavi edilemeyecek kadar çok ağır olduğu ortaya çıkar.
Böyle durumda , sizin için çok zor bir karar olsa da zavallı kuşu
uyutmayı düşünmelisiniz. Bazen yaşam, felçten kurtulan bir kuş için bir
işkence haline gelir ve bazı şeylerin eski haline gelmesi için hiçbir
umut yoktur. Uyutma, çok zor da olsa, hasta kuşumuz için kurtuluştur.
Felçli kuşların barındırılması
Felçli
kuşların çoğu, olayın gerçekleşmesinden sonraki ilk günlerde denge
sorunu yaşarlar.Bu yüzden, alıştıkları şekilde tüneyemezler. Bazı
kuşlar, tünemeyi dener ama bir bacağın felci ve denge sorunu yüzünden
zemine düşer. Diğerleri, tırmanmak için çok halsizdirler ve yerde
otururlar. Kumaşla (mesela bir havlu) kafes tabanının doldurulması ve
kağıt havlu ile sarılarak günde en az bir kez kirlenme nedeniyle
değiştirilmesi (dışkı vs.) uygun olacaktır. Salıncaklar; hasta kuş,
düşüp yaralanacağından ve daha çok incineceğinden kafesten
çıkarılmalıdır. Bu fotoğraf, felç olduktan birkaç saat sonra bir
muhabbet kuşunu gösterir. Tüneklerde duramayacağından karın üstü
yatmaktadır.
Lütfen dikkat: Asla kuşa yakın bir yere su tabağı
koymayınız, felcin etkisiyle yaşadığı denge sorunu ve genel durumu
nedeniyle boğulabilir! Daha yukarıya, kafesin tellerine çok küçük bir
suluk uyarlamak daha uygundur. Bu küçük suluklar, kuşun, içme suyundan
boğulmamasını sağlar.
Kuşa yardım edebilmeniz için yapabileceğiniz diğer şeyler
Felçten
sonraki birkaç gün, pek çok hastayı olduğu gibi, kuşu yeteri kadar
beslemek kolay değildir. Bazı durumlarda denge sorunları öyle ağırdır
ki, kuş yiyemez. Böyle kuşlar, hayvan hastanesinde kalmak ve açlıktan
ölmemeleri için tıbbi personel tarafından beslenmek zorundadırlar.
Hala başlarını hareket ettirebilen ve beslenirken dik tutabilen kuşlara evde bakılabilir.
Yumuşak
ve sağlıklı yiyeceklerden oluşan beslenme, kuşlar için çok önemlidir.
Çimlenmiş ya da filizlenmiş tohumlar verilmelidir. İhtiyaçları olan B
vitamininin sağlanması için besin karışımlarına buğday katılmalıdır.
Meyve ve sebzeler gibi taze gıdalar günlük beslenmelerinin bir parçası
olmalıdır.
Bazı veteriner hekimler, içme suyuna vitamin
eklenmesini önerir.Suluklarının günde en az bir kez temizlenmesi iyi
olacaktır. Sıvı ek vitaminlerin çoğu şeker içerir ve bu yüzden içme
suyu kolayca hastalık mikropları tarafından kirletililir. Bu yüzden
sulukları temizlemek ve hatta dezenfekte etmek çok önemlidir.
Kuşların
çoğu, felçten sonra üşüdüklerini hissetse bile, asla, kızılötesi bir
lambayla ısıtılmamalılar (Isı tedavisi). Sıcaklık yüzünden, özellikle
beyin damarları açılır ve bu kan basıncını artırır. Yüksek kan basıncı,
beynin etkilenmiş kısımlarında onarılamaz hasarlara neden olarak kuşun
sağlık durumunu kötüleştirebilir.
Felçli organların
hareketliliğinin tekrar sağlanması için kuşu dikkatli şekilde
eğitmek/antreman yaptırmak önerilir (Fizik terapi). Lütfen bu eğitim
hakkında hekimle görüşün, erken başlamış olmayın. Hasta kuş, felçten
sonraki ilk hafta eğitilmemelidir.
Felçten sonra kuşun yaşamı
Maalesef
, hastaların hepsi tamamen iyileşmezler. Bazı durumlarda, bacak veya
kanadının biri, kuşun yaşamının geri kalanında felçlidir. Bu, günlük
yaşamını ve kuşun özel ihtiyaçlarını etkiler. Örneğin bazı kuşlar,
dallarda tüneyemez, üzerinde durabilecekleri ve hatta geceleri üzerinde
uyuyacakları yüksek zeminlere ihtiyaç duyarlar. Ayrıca kalıcı bir
sağlık problemi de başın olağandışı bir pozisyonda kalması olabilir
(Sağdaki fotoğraf).
Hepsinden kötüsü, kuşun, kalıcı hasarlarla
bundan sonra iyi bir yaşam sürüp süremeyeceğini kararlaştırmaktır.
Bunun yaparken objektif bir karar vermek çok zordur, her zaman en iyisi
en azından bir başkasının yardımını istemektir. Ve tabii , hekimle
durum raporu ve tahminleri görüşülmelidir. Bazen hasta, hayatta kalır
hatta ilk birkaç haftada toparlıyor görünür. Fakat daha sonra sağlık
durumu daha fazla düzelmez ve kuş örneğin asla sahibinin yardımı
olmadan yiyemez. Bir tarafta umut görülse de diğer tarafta sevgili
evcili kaybetme korkusu vardır, bazen son adımı atmak zorunludur ve
kuşun uyutulması gerekecektir.
