Muhabbet Kuşu Hastalıkları
Tiroid
büyümesi, folikülleri çevreleyen epitel hücrelerinin anormal çoğalması
nedeniyle tiroit bezlerinin büyümesidir. Salgı bezleri, boyun
bölgesinde yer almıştır. Tiroid büyümesi, kuşların birçok türünde
gözlenmekte olup, güvercinler, kanaryalar, muhabbet kuşları ve vahşi
kuşları kapsamaktadır. Muhabbet kuşlarında en bilinen tiroit bezi
hastalığıdır.
Tiroit bezine hasar veren çeşitli nedenler guatra
yol açar. En bilineni beslenmeyle ilgili iyot eksikliğidir. Guatrojenik
ajanlar olarak adlandırılan maddeler, tiroit bezleri tarafından
üretilen tiroksin maddesini engellerler ve hastalık oluşabilir.
Guatrojenik ajanlarını içeren besinler; soya fasulyesi, keten, kolza
tohumu, kıvırcık lahana, brokoli ve şalgamlarıdır. Ani gelişen
septisemik hastalıklar, tiroid bezlerinde iltihaplanmaya ve büyümeye
neden olabilir. Organosfosfat (insektisit) ve klorinli bifenollerin
zehirli düzeylerine maruz kalma, tiroid bezlerinin genişlemesine ve
büyümesine yol açabilir.
Beslenmede iyotun yetersiz düzeyi,
tiroit bezlerinde iyot eksikliğine yol açar. Tiroksin maddesi üretimi
için iyota ihtiyaç duyulur. Kan akışındaki düşük tiroksin düzeylerinde,
beyin, folliküler epitel hücrelerinin çoğalmasına neden olan tiroit
bezlerine sinyaller yollar. Bu hücreler, tiroksin üretiminden
sorumludur. Tiroit bezinin büyümesi, vücudun daha fazla tiroksin
ihtiyacına ve üretmesine yol açar. Sürekli iyot eksikliğinde,
sinyaller, epitel hücre çoğalmasını uyarmaya devam eder ve tiroit
büyütmesine yol açar.
Guatrojenik maddeler, iyot yeterli
düzeylerde olsa bile, tiroksin üretiminin engellenmesinde rol oynar.
Bunlara benzer klinik işaretler ve lezyonlar, iyot eksikliğinin oluşumu
olarak tanımlanır.
Tiroit büyümesinin klinik işaretleri;
büyümenin, tiroit bezlerinin anormal çalışması ve salgı bezi boyutunda
artıştır. Salgı bezlerinin anormal çalışmasının işaretleri değişkendir
ve şunları kapsar:
1. Bağışıklık eksikliği - kolayca hastalığa yakalanırlar,
2. Bunalım ve uyuşukluk - Metabolik oran ve aktivite azalır,
3. Deri ve tüylerde anormallikler,
4. Üreme problemleri - Artan embriyo ölümleri ve yumurtalarda azalan kırılabilirlik.
Bezlerin büyümesinin klinik işaretleri olarak, komşu vücut organlarındaki mekanik basınç artışları da görülebilir. Bunlar;
1. Kasılmalar ve ani ölüm - salgı bezleri, kalp ve büyük damarlara basınç yapar,
2. Kusmak, ağırlık kaybı, kursak ve yemek borusunda zorlukla yutma/blokaj, bundan dolayı yiyecekler normal olarak geçemezler,
3. Solunum anormallikleri ve ses kaybı - havanın normal geçişini
önleyen trake engeli. Yakın zamanda bulunan klinik işaretlerde direkt
olarak mekanik basınçlar görülmeyebilir. Kursak ve barsaklardaki aşırı
sıvı salgısından ve akciğerlerde birikimden de sorumlu olduğundan
şüphelenilebilir.
Önemli derecede büyümüş bezler dahil, tiroid
büyümesiyle oluşan tüm bozukluklar; kahverengimsi renkte ve sarı
tanecikler içerebilen şekillerde belirginleşirler. Büyük akışkanlıklar
ve kistler de görülebilir. Ağır durumlarda, kuşların boynunda büyük
şişlik görülecektir.
Tiroid büyümesi tanılanması; geçmişin
araştırılması, klinik işaretler ve kuşların beslenmesini içerir.
Fiziksel/elle muayenede çoğunlukla, boyun bölgesinde büyüyen kütleler
hissedilir. Kan tiroksin düzeyleri, normal düzeyler içinde ise saptama
için ölçülebilir. Kuşun nekropsisi (insanlardaki otopsi), tiroit
bezlerinin direkt göz ile görüntülenmesine izin verir. Salgı bezleri,
hala şüpheler mevcutsa mikroskop altında incelenebilir.
İyot
eksikliğinin var olduğunun bilindiği alanlarda veya kuşların
guatrojenik maddelerle beslenmesi halinde, iyot desteği önerilir.
Akla gelen önleyici tedbir olarak, taze içme suyuna haftada bir kez seyreltilmiş Lügol solüsyonundan 1 damla katılabilir.
Tiroid
bezlerinin diğer hastalıkları ki bunlar tiroid büyümesinden ve
anormalliğinden ayırtedilmek kaydıyla tiroit tümörleri ve kistleridir.
